Wat is het probleem?
Sinds 1 februari 2023 moeten vrijwilligers en medewerkers uit bepaalde sectoren die structureel én rechtstreeks in contact komen met minderjarigen een uittreksel uit het strafregister voorleggen. Het decretaal kader hiervoor werd begin juni 2022 goedgekeurd in het Vlaams Parlement. Dit was al verplicht voor leerkrachten en jeugdhulpverleners, maar wordt nu uitgebreid naar onder meer de cultuur- en sportsector. De maatregel kadert in het Vlaams actieplan tegen seksueel geweld.
Waarop botsen verenigingen?
In de sectoren amateurkunsten en sociaal-cultureel volwassenenwerk heb je een zeer grote diversiteit aan organisaties.
- lokale vrijwilligersorganisaties zonder professionele tewerkstelling en/of zonder professionele omkadering door een koepelorganisatie
- lokale vrijwilligersorganisaties die ondersteund worden door een koepelorganisatie
- organisaties waarin professionals tewerkgesteld zijn
Bij organisaties zonder professionele tewerkstelling is het niet vanzelfsprekend om ervan uit te gaan dat vrijwilligers de vaak zeer gevoelige informatie die op het strafregister vermeld staat op een voldoende zorgvuldige manier kunnen opvragen, controleren, contextgericht beoordelen en verwerken zonder gestructureerde professionele (boven)lokale omkadering. De grote verantwoordelijkheid en inschattingsbevoegdheid voor de vrijwilliger zorgt ook voor extra drempels.
De oplossing?
1. Voor lokale vrijwilligersorganisaties zonder professionele omkadering in het Sociaal-Cultureel werk of de amateurkunstensector is het niet wenselijk om onder het toepassingsgebied van deze regeling te vallen. Het toepassingsgebied van het decreet dient dus aangepast te worden. Het decreet voorziet de mogelijkheid dat vakministers bepaalde sectoren uitsluiten van deze extra verplichting voor vrijwilligers. Zo heeft de Vlaams minister voor Jeugd, een uitzondering bekomen voor de vrijwilligers in de jeugdsector. De minister van Cultuur kan eenzelfde uitzondering bekomen voor de sectoren waar hij bevoegd voor is.
2. Zowel voor de Sportsector als voor de sector Sociaal-Cultureel Werk en Amateurkunsten moet het uittreksel uit het strafregister vereenvoudigd worden. Momenteel vermeldt het specifieke uittreksel zeer veel veroordelingen, ook veroordelingen die niet relevant zijn in het kader van een actieplan tegen seksueel geweld. Dit uittreksel zou beperkt moeten worden tot zedendelicten. M.a.w. een attest dat enkel aangeeft of er in het verleden al dan niet melding was van zedenfeiten (zonder vermelding om welke eventuele zedenfeiten het gaat).
3. Verder vragen we concrete en heldere richtlijnen voor organisaties die zich op de grens van het toepassingsgebied bevinden. Denk bijvoorbeeld aan een sportvereniging die activiteiten voor jongeren organiseert of een jeugdvereniging die sportactiviteiten organiseert. Onder welke categorie vallen deze organisaties? Zijn die vrijgesteld vanuit het jeugdwerk of net verplicht vanuit sport? Of is het soort activiteit bepalend voor de categorie?
Wie kan dit oplossen?
- Federaal minister van Justitie (hervorming strafregister)
- Vlaams minister van Cultuur
- Vlaams minister van Justitie en handhaving
